Czym są antyoksydanty? Gdzie znajdziemy kurkuminę? Jaką rolę spełniają polifenole roślinne? Dziś przedstawiamy 13 często spotykanych pojęć zdrowotnych i wyjaśniamy co one oznaczają.
Alkaloidy
Grupa związków chemicznych wykazujących silne działanie na organizm człowieka, zwłaszcza na układ nerwowy. Charakteryzują się działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwbólowym, pobudzającym ośrodkowy układ nerwowy (OUN), nasennym, miejscowo znieczulającym lub zwężającym naczynia krwionośne.
Antocyjany
Naturalne barwniki roślinne zaliczane do flawonoidów. Są glikozydami, w których barwnymi aglikonami są antocyjanidyny. Wykazują właściwości przeciwutleniające, przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwnowotworowe. Spożywanie surowców bogatych w związki z tej grupy może korzystnie oddziaływać na wzrok i układ sercowo-naczyniowy.
Antyoksydanty
Inaczej przeciwutleniacze. Są to związki chemiczne chroniące ludzki organizm przed negatywnym działaniem reaktywnych form tlenu. Do antyoksydantów zalicza się m.in.: witaminę C, witaminę E, karotenoidy (np. ß-karoten, likopen, luteinę, zeaksantynę), polifenole.
Biotyna
Witamina z grupy B. Występuje powszechnie w żywności. W organizmie człowieka pełni różne funkcje, np.: przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych, pomaga zachować zdrowe włosy oraz zdrową skórę.
Fitosterole
Grupa związków wytwarzanych przez rośliny, o budowie bardzo zbliżonej do ludzkiego cholesterolu. Hamują wchłanianie cholesterolu w przewodzie pokarmowym i powodują jego zwiększone wydalania z organizmu. Regularnie przyjmowanie z pożywieniem pomagają obniżyć poziom cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL, zmniejszają ryzyko miażdżycy i zawałów, mogą chronić przed niektórymi nowotworami.
Flawonoidy
Związki z grupy polifenoli, o silnym działaniu przeciwutleniającym. Działają przeciwzapalnie i przeciwhistaminowo, zmniejszając reakcje alergiczne. Hamują reprodukcję wirusów, chronią układ krążenia (wzmacniają ściany naczyń włosowatych, wpływają na obniżenie ciśnienia krwi) i zapobiegają chorobom wieku starczego.
Foliany
To duża grupa związków (pochodnym pteryny), której macierzystą substancją jest kwas foliowy. W żywności naturalnie występują foliany. Kwas foliowy otrzymywany jest syntetycznie. Foliany pełnią wiele funkcji w organizmie człowieka, m.in.: pomagają w prawidłowej syntezie aminokwasów, są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego, nerwowego i sercowo-naczyniowego, przyczyniają się do prawidłowego metabolizmu homocysteiny, pomagają w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych, zapobiegają stanom depresyjnym. Niedobory folianów u przyszłych matek mogą być przyczyną powstawania u płodu wad cewy nerwowej.
Kurkumina
Naturalny barwnik roślinny należący do polifenoli, składnik aktywny kurkumy – przyprawy pozyskiwanej z kłączy ostryżu długiego. Wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne, wzmacnia odporność i chroni przed niektórymi chorobami. Wskazuje się na jej korzystne działanie w obniżaniu stężenia cholesterolu i lipidów we krwi. Zgodnie z zaleceniami FAO/WHO dopuszczalne spożycie dobowe kurkuminy (ADI) wynosi 0,3 mg/kg masy ciała.
Likopen
Należy do karotenoidów. Jest jednym z najsilniejszych naturalnych antyoksydantów.
Luteina
Należy do ksantofili, karotenoidów zawierających atomy tlenu w postaci grup hydroksylowych. Jest antyoksydantem. Stanowi żółty filtr pochłaniający szkodliwe dla oka promieniowanie UV. Łącznie z zeaksantyną zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej, zwyrodnieniu barwnikowemu siatkówki, katarakcie (zaćmie).
Polifenole roślinne
Bardzo liczna (obejmująca kilka tysięcy) grupa związków pochodzenia roślinnego o silnych właściwościach przeciwutleniających. Nie są syntetyzowane w organizmach ludzi i zwierząt. Występują w owocach, warzywach, napojach (kawa, herbata, soki), przyprawach. Wchodzą w skład leków roślinnych i suplementów diety. Wykazują właściwości antybakteryjne, immunomodulacyjne i przeciwzapalne, zmniejszają ryzyko nowotworów i chorób układu krążenia, opóźniają procesy starzenia się. Nadmiar polifenoli, zwłaszcza w ich wyizolowanej formie, może mieć działanie prooksydacyjne, dlatego bezpieczniej jest spożywać je z naturalnych źródeł. Do polifenoli zaliczamy m.in.: flawonoidy, kwasy fenolowe, proantocyjanidyny, lignany, ligniny i stilbeny.
Sulforafan
Naturalny izotiocyjanian występujący w warzywach kapustnych. Wykazuje działanie antynowotworowe we wszystkich fazach procesu kancerogenezy, działanie przeciwzapalne, a także aktywność antybakteryjną względem Helicobacter pylori.
Zeaksantyna
Należy do ksantofili, karotenoidów zawierających atomy tlenu w postaci grup hydroksylowych. Jest antyoksydantem. Łącznie z luteiną zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej, zwyrodnieniu barwnikowemu siatkówki, katarakcie (zaćmie).
Słowniczek pochodzi z książki „Jeść zdrowiej warzywa i owoce”.
